Fransa’nın borç krizi Avrupa’nın geri kalanını titretmeye başladı: 3 trilyon euro

Bir fon yöneticisi olan Clément Inbona’ya göre, Eylül ayında açıklanan INSEE verilerinde şirket güveni zaten COVID krizinin sonundan bu yana en düşük seviyelere yaklaşmıştı. Hanehalkı tarafında ise tasarruf oranı 1970’lerden bu yana en yüksek düzeye ulaşmış durumda bu da Fransızların gelecek konusunda güveninin sarsıldığını gösteriyor.
Ve Fransa hasta olduğunda, diğer tüm kıta bundan etkileniyor. Bir yatırım kuruluşunun yatırım direktörü Vincenzo Vedda, “Fransa’daki siyasi durum yalnızca ülke için değil, tüm Avrupa Birliği için bir yük. Euro-bölgesinde 2026 için büyüme tahminimiz yalnızca %1,1. Avrupa’da jeopolitik istikrarsızlığın veya mali risklerin Fransa merkezli olarak artması uzun vadeli yatırımcı güvenini bozabilir” diyor.
Kredi notu düşürme riski
Güvenin zayıfladığı ve önümüzdeki haftalarda büyüyebileceği tehlikesi var. Bir stratejist olan Xavier Chapard’ın hatırlattığı gibi, hâlâ masada olan seçeneklerden biri âdeta şudur: derecelendirme kuruluşu Moody’s ya da S&P Global Ratings yıl sonuna kadar Fransa’nın kredi notunu düşürebilir — bu durum Fransa’yı “AA” kategorisinden “A” kategorisine doğru geriletebilir. Daha önce ise Fitch Ratings, Fransa’nın uzun vadeli kredi notunu “AA-”dan “A+”ya düşürmüş durumda; gerekçe olarak “borcun artış seyrini koruyacağı, birincil mali açıkların kalıcı olacağı, borcun stabilizasyonu için net bir ufuk bulunmadığı” belirtildi.
Eğer Fransa yeni bir not indirimiyle karşılaşırsa, yabancı merkez bankalarının Fransız Hazine tahvilleri (OAT) talebi düşebilir. Bu da kamu finansmanı üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir.
Piyasalar ve borçta yayılma riski
Fransa Avrupa’da en büyük borç ihraççısı; yaklaşık 3 trilyon euro tutarında devlet tahvili mevcut. Siyasi gerilimler nedeniyle Fransa’nın tahvil getirilerindeki fark (spread) artmış durumda. Şu an için bu baskı yalnızca Fransa’ya yönelik ama durum dikkatle izlenmeli: eğer bu yayılarak Euro-bölgesi genelinde genişlerse, tüm bölgedeki tahvil farklılıkları bozulabilir.
Örneğin, bazı büyük yatırım fonları (BlackRock, Vanguard, Legal & General gibi) yalnızca “çifte A” (AA) veya üzeri kredi notuna sahip ürünlere yatırım yapıyor. Eğer Fransa bu seviyeyi kaybederse, bu fonlardan çıkışlar yaşanabilir ve kriz büyüyebilir.
Avrupa Merkez Bankası’nın durumu
Tüm bu risklere rağmen European Central Bank (ECB) Başkanı Christine Lagarde piyasada şu ana kadar “düzensizlik” görmediğini söylüyor. Ama ilave olarak “sorun çıkarsa kullanılabilecek araçlarımız var” diyerek riski kabul etmiş durumda.
Ekonomist Friedrich Heinemann’e göre, “Euro-bölgesi şu an stabil değil. Piyasaların hâlâ çok daha fazla huzursuz olmamasının tek sebebi, beklendiği üzere ECB’nin tahviller alacağına dair umut.” Ancak bu beklenti güvenilir olmayabilir çünkü ECB, güvenilirliğini riske atmayacak şekilde hareket etmek zorunda.
Ne yapılmalı?
Fransa için gözler bütçe sürecinde: Hükûmetin, kamu açığını düşürme hedefi ve borç sürdürülebilirliği üzerine net bir plan ortaya koyması bekleniyor. Ancak mevcut siyasi ortam, bu hedeflerin gerçekleştirilmesini zorlaştırıyor.
Ayrıca, Fransa’daki bu durum yalnızca bir ülkenin meselesi değil, borç ve finansal istikrar açısından, euro-bölgesinin tamamını tehdit edebilecek bir “yayılan risk” barındırıyor.