Bazı Ülkelerde İhtiyari Olarak Uygulanan Arabuluculuk-Tahkim (Med-Arb) Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Adalet Bakanlığı Taslağı İle Zorunlu Hale Getiriliyor
Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Rauf Karasu, Adalet Bakanlığı taslağında sigorta tazminatları için öngörülen “tahkim öncesi arabuluculuk” düzenlemesi ile ilgili yeni bir yazı kaleme aldı.
Can Medya Grubu Ankara Temsilcisi Fevzi Çakır Habertürk de yayınlanan 20.08.2025 tarihli yazısında, aşağıdaki ifadeye yer vermiştir.
“Bakanlığa göre tahkim öncesi arabuluculuk, dünya uygulamalarıyla uyumlu bir model ve taraflara dostane çözüm imkânı sunuyor.”
Bakanlığın örnek aldığı Med-Arb uyuşmazlık çözüm yöntemi, arabuluculuk ve tahkim şartını bir arada içeren, karma ve kademeli bir uyuşmazlık çözüm metodudur. Ancak bu yöntem tarafların bu konuda önceden bir sözleşme yapması ile uygulanmaktadır. Yani taraflar istemediği sürece onları bu metodu uygulamaya zorlayan bir yasal veya ikincil mevzuat bulunmamaktadır.
MED-ARB uyuşmazlık çözüm yöntemi şu şekilde işliyor: Taraflar öncelikle sürecin şartları üzerinde anlaşmaya varır. Bu sürecin ve sonucunun bağlayıcı olacağı konusunda yazılı anlaşma yapar. Anlaşma gereği önce arabulucuya başvurulur, anlaşma sağlanamaz ise aynı arabulucu veya başka bir arabulucu nezdinde tahkim yargılaması ile uyuşmazlığı çözmeye çalışırlar.
Arabuluculuk-Tahkim (Med-ARB) uyuşmazlık çözüm yöntemi tarafların isteği ile ihtiyari olarak uygulanırken taslakta öngörülen düzenleme ile bu uygulama ihtiyari olarak değil zorunlu hale getiriliyor. Taslak hem sigorta şirketlerini hem de sigorta şirketlerinden alacağı olanları bu metodu uygulamak zorunda bırakıyor. Dolayısıyla bu düzenleme tarafların sözleşme özgürlüğünü de kısıtlıyor. Bu nedenle 16.08.2025 tarihli yazımızda ( https://x.com/raufkarasu/status/1956706143310328180 ) belirttiğimiz üzere, Bakanlığın taslağında yer alan düzenlemenin dünyada hiçbir örneği bulunmamaktadır.
Yeni düzenleme ile sigorta uyuşmazlıklarında arabuluculuk ücreti önce sigorta şirketi tarafından ödenecektir. Ancak tahkim yargılaması sonunda sigortalının haksız çıkması halinde sigorta şirketi tarafından ödenen ücret sigortalıdan tahsil edilecek. Yapılacak düzenleme ile hem sigorta şirketlerinin hem de sigortalıların yargılama masrafları artmaktadır. İddia edildiğinin aksine bu taslakla sigorta şirketlerine tasarruf da sağlanmamaktadır. Bilakis Sigorta Tahkim Komisyonunu finanse eden sigorta şirketleri arabuluculuk masraflarını da finanse etmek zorunda bırakılarak onlara ek maliyetler yükletilmektedir. Sigortalılar da alacağına daha geç kavuşacaktır. Yani taslak hem sigortalıların hem de sigorta şirketlerinin aleyhine sonuçlar doğuracaktır. Anlaşılan taslak sektörün ve sigortalıların görüşü alınmadan hazırlanmıştır. Bu nedenle taslağı hazırlayan Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’nü, Med-Arb yönteminde başvuru yapılmadan önce işletilmesi öngörülen arabuluculuk sürecinin doğru tahlil etmeye davet ediyorum. Aksi takdirde taraflar açısından zaman ve masraf kaybına neden olabilecek sonuçlar doğacak, Anayasamızda güvence altına alınan, sözleşme özgürlüğü, hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı ihlal edilecektir. .